μηχανικός

-ή, -ό (ΑΜ μηχανικός, -ή, -όν)

1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στις μηχανές ή αυτός που εκτελείται με μηχανές (α. «ὀργάνοις τισί μηχανικοῑς», Αριστοτ.

β. «μηχανική καλλιέργεια» γ. «μηχανική βλάβη»)

νεοελλ.

1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στην κίνηση τών φυσικών σωμάτων ή αυτός που γίνεται σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους

2. το αρσ. ως ουσ. ο μηχανικός

επιστήμονας ή ειδικός τεχνίτης που ασχολείται με την κατασκευή, την εγκατάσταση, τον χειρισμό ή και τη συντήρηση τών μηχανών («μηχανικός αεροπλάνου»)

3. το θηλ. ως ουσ. η μηχανική

κλάδος τής φυσικής ο οποίος έχει ως αντικείμενο τη μελέτη τής κίνησης και τής ισορροπίας τών φυσικών σωμάτων υπό την επίδραση τών δυνάμεων που ασκούνται επάνω τους, καθώς και τα αίτια και τους νόμους που διέπουν την κίνηση αυτή

(α. «κλασική μηχανική» — κλάδος τής μηχανικής που μελετά την κίνηση τών μακροσκοπικών σωμάτων, η οποία συντελείται με ταχύτητες μικρές σε σχέση με την ταχύτητα τού φωτός

β. «κβαντική μηχανική» — κλάδος τής φυσικής που μελετά τα φαινόμενα τα οποία συντελούνται σε ατομική και υποατομική κλίμακα, όπου δρουν ειδικοί νόμοι που βασίζονται στην έννοια τού κβάντου

γ. «ουράνια μηχανική» — κλάδος τής αστρονομίας που μελετά τις κινήσεις τών ουράνιων σωμάτων υπό την επίδραση τής παγκόσμιας έλξης)

4. μτφ. αυτός που γίνεται χωρίς τη μεσολάβηση κριτικής σκέψης ή θέλησης, αυτός που γίνεται αυτομάτως, ενστικτωδώς (α. «έκανα ξαφνικά μια κίνηση τελείως μηχανική» β. «δίνει μηχανικές απαντήσεις χωρίς να σκέπτεται»)

5. το ουδ. ως ουσ. το μηχανικό

στρ. μάχιμο όπλο τού στρατού ξηράς, που έχει ως καθήκον την κατασκευή, αποκατάσταση ή και, σε περίπτωση ανάγκης, καταστροφή τών συγκοινωνιών, καθώς και την κατασκευή οχυρωματικών έργων, όπως και άλλων γενικότερων τεχνικών έργων ή την πραγματοποίηση υπονομευτικών αποστολών στο εχθρικό έδαφος

6. φρ. α) «μηχανική μνήμη» — μνήμη η οποία έχει ως αιτία ανάπλασης τών παραστάσεων τον συγχρονισμό και όχι την εσωτερική σχέση τών παραστάσεων

β) «μηχανικός εμπορικού ναυτικού» — ο υπεύθυνος, σε ανάλογο επίπεδο διοίκησης, για τη λειτουργία τών κύριων μηχανών πρόωσης, τών ηλεκτρομηχανών και τών βοηθητικών μηχανημάτων τού πλοίου

γ) «επιστήμη μηχανικού» — το σύνολο τών μεθόδων και τών τρόπων εφαρμογής τής επιστήμης και τών επιτευγμάτων της με σκοπό την άριστη επεξεργασία τών φυσικών πόρων προς όφελος τού ανθρώπου

δ) «πολιτικός μηχανικός» — επιστήμονας ο οποίος ασχολείται με τη σχεδίαση και την κατασκευή τεχνικών έργων, όπως λ.χ. κτηρίων, γεφυρών, οδών

ε) «μηχανικός εξοπλισμός» — γενική ονομασία όλων τών μηχανών οι οποίες υποκαθιστούν την ανθρώπινη εργασία

μσν.

1. δόλιος, ραδιούργος

2. αυτός που είναι κατασκευασμένος με σκοπό να εξαπατήσει

3. πολιορκητικός

4. φτειαχτός, τεχνητός

5. φρ. «τέχνη μηχανική» — ραδιουργία, δολοπλοκία

6. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τὰ μηχανικά

πολιορκητικοί τρόποι, μέσα πολιορκίας

μσν.-αρχ.

επινοητικός, εφευρετικός, ευφυής

αρχ.

(το ουδ. πληθ. ως κύριο όν.) Μηχανικά

τίτλος έργου τού Αριστοτέλους το οποίο έχει ως αντικείμενο την επιστήμης τής μηχανικής.

επίρρ...

μηχανικώς και -ά (ΑΜ μηχανικῶς)

με μηχανικό τρόπο, σύμφωνα με τους νόμους τής μηχανικής

νεοελλ.

αυτόματα, ενστικτωδώς, ασυναίσθητα

νεοελλ.-μσν.

με τρόπο επιτήδεια απατηλό, με δόλο ή με πανουργία

αρχ.

με επιδεξιότητα.

[ΕΤΥΜΟΛ. < μηχανή. Τη λ. δανείστηκε η λατ. (πρβλ. λατ. mechanicus) και από αυτήν οι άλλες γλώσσες (πρβλ. αγγλ. mechanic, γαλλ. mecanique)].